Αυτόν που θα αρραβωνιαζόταν η κοπέλα δεν τον γνώριζε καλά συνήθως. Ο γαμπρός στα παλιά χρόνια ζητούσε την κοπέλα από τον πατέρα. Γινόταν τα προικοσύμφωνα, δηλαδή καθοριζόταν η προίκα που θα έπαιρνε ο γαμπρός από τη νύφη. Αφού συμφωνούσαν σε όλα και έδιναν υπόσχεση αρραβώνα καθόριζαν έπειτα την ημερομηνία.
Ο παπάς την ώρα του αρραβώνα διαβάζει την ευχή στο σπίτι , σταυρώνει τα δαχτυλίδια τα οποία είναι δεμένα με κόκκινη κορδέλα σε άσπρο μαντίλι μπροστά στην εικόνα της Παναγίας, έπειτα τα περνούσε στους αρραβωνιασμένους και μετά ο κουμπάρος τα άλλαζε. Οι φτωχοί άνθρωποι αυτά τα δαχτυλίδια τα δανείζονταν τις περισσότερες φορές από την εκκλησία την ώρα του μυστηρίου και μετά τα επέστρεφαν. Η νύφη για να τιμήσει τους καλεσμένους τους κερνούσε ποτό και καραμέλες που ονομάζονταν “Καμπάθκα συκέρια.Συνήθως στον αρραβώνα όριζαν και την ημερομηνία του γάμου.
Η νύφη έδινε το εργόχειρο της στον αρραβώνα σαν σημάδι ότι δέχεται τον αρραβώνα και το γάμο που θα γίνει. Για οποιονδήποτε λόγο που θα χάλαγε ο αρραβώνας η πεθερά έπρεπε να γυρίσει πίσω στη νύφη το σημάδι (εργόχειρο).
Η πεθερά επίσης στόλιζε τη νύφη στον αρραβώνα. Της έπαιρνε φουστάνι, παπούτσια, κάλτσες. Ακόμα και στις μεγάλες γιορτές (Πάσχα, Χριστούγεννα) της έπαιρνε ρούχα που λεγόταν “κανίσια. Όταν θα παντρευόταν η νύφη όλα αυτά τα δώρα της πεθεράς τα έστηνε στην προίκα της.
Σήμερα πολύ λίγοι είναι αυτοί που κρατούν τα έθιμα του αρραβώνα από τα παλιά χρόνια. Διατηρούνται, όμως, ακόμη τα δαχτυλίδια του αρραβώνα και τα δώρα που πηγαίνει η πεθερά στη νύφη. Σήμερα ορισμένα ζευγάρια καλούν ακόμη και τον παπά όπως παλιά για να τους ευλογήσει.
Το έθιμο του γάμου της παλιάς εποχής διατηρείται μέχρι και σήμερα αν και για κάποιο διάστημα δεν τηρούνταν τα παραδοσιακά εθίμα. Τώρα ,όμως, αυτά αρέσουν στους νέους και τα τηρούν .
Ο γάμος ξεκινάει μια εβδομάδα πριν την ημερομηνία του μυστηρίου. Για να ξεκινήσει ο γάμος πρέπει τα πεθερικά της νύφης να γυρίσουν τα σημάδια ,δηλαδή το εργόχειρο που έδωσε στον αρραβώνα η νύφη, ένα μπουκάλι κρασί ή ούζο για να ευχηθούν να πάνε όλα καλά.
Οι γονείς της νύφης καλούν σε τραπέζι στους γονείς του γαμπρού. Αφού συζητηθούν όλες οι λεπτομέρειες για το γάμο, τη Δευτέρα το πρωί η μάνα του γαμπρού και η μάνα της νύφης παίρνουν από ένα μπουκάλι ούζο και καραμέλες και καλούν τους συγγενείς στο σπίτι του γαμπρού. Την ίδια μέρα πολλοί συγγενείς της νύφης αρχίζουν να ετοιμάζουν την προίκα. Όταν
φτιάχνουν την πρίκα της νύφης τα κορίτσια τραγουδούν το ακόλουθο τραγούδι:Ωραία είναι η νύφη μας , ωραία τα πρικιά της , ωραία κι η παρέα της που κάνουν τη χαρά της .- Ένα τραγούδι θα σας πώ απάνω στο κεράσι το ανδόγυνο που γίνεται να ζήσει να γεράσει. - Κι άλλο τραγούδι θα σας πω απάνω στο λεμόνι το ανδρόγυνο που γίνεται ποτέ να μην μαλώσει .
Αφού τοποθετήσουν την προίκα στο καλύτερο δωμάτιο του σπιτιού δένουν τέσσερα μαντήλια στις τέσσερις γωνίες του δωματίου σταυρώνοντας τα με σχοινιά. Επάνω στα σχοινιά στήνουν την προίκα.
Την Τρίτη αφού τελειώσει η προετοιμασία της προίκας αφήνουν τελευταίο το πάπλωμα. Το πάπλωμα της νύφης το “καπλαντίζουνδηλαδή το ντύνουν με ένα χειροποίητο σεντόνι γυναίκες που έχουν παντρευτεί μόνο μια φορά. Οι δευτεροπαντρεμένες και οι χήρες δεν μπορούν να συμμετέχουν. Μόλις τακτοποιηθεί το πάπλωμα η μητέρα και ο πατέρας της νύφης ασημώνουν το πάπλωμα. Αφού τελειώσει η προετοιμασία της προίκας βάζουν τα προικιά (κουβέρτες , τραπεζομάντιλα) “γεικο δηλαδή το ένα πάνω στο άλλο.
Την Τετάρτη η μητέρα του γαμπρού φτιάχνει το κρεβάτι όπου θα κοιμηθούν οι νιόπαντροι και τοποθετεί επάνω και την προίκα του γιου της (κουβέρτες, παπλώματα κτλ). Κάτω από το στρώμα βάζει ένα ψαλίδι για τα κακά λόγια του κόσμου για το γάμο.Ρίχνει έπειτα ρύζι για να ριζώσουν και καραμέλες για να είναι γλυκομίλητοι και κέρματα για να είναι σιδεροκέφαλοι (γεροί).
Πηγαίνει επίσης εκείνη τη μέρα η μητέρα του γαμπρού στη νύφη για να μετρήσουν την προίκα .Αν όσα έταξαν οι γονείς της νύφης είναι εκεί. Αν είναι όλα σωστά ασημώνει την προίκα και φεύγει.
Την Πέμπτη πιάνουν τα προζύμια για τα κουλίκια και η μάνα του γαμπρού και η μάνα της νύφης μαζί με τις παραστεκάμενες (αυτές που βοηθούν). Τα τρία τραγούδια του γάμου που τραγουδούσαν οι παντρεμένες την ώρα που ζύμωναν τα κουλίκια είναι τα ακόλουθα:
|
Τρία καράβια έρχονται, μακρά είναι δε φαίνονται, μακρά κι αν αρμενίζουν την αγάπη μ’ τριγυρίζουν.
Ωραία είναι η νύφη μας ωραία τα προικιά της κι είναι κ’ η παρέα τηςπου κάνουν τη χαρά της. |
Ακόμα απόψε είμαι εδώ κ’ αύριο θα πηγαίνω μανούλα μ’ έχε γεια αφήνω γεια στη γειτονιά και γεια στα κορίτσια μάνα μ’ έχε γεια. Αφήνω και στη μάνα μου τρία λογιώ φάρμακα. Μανούλα μ’ έχε γεια. Που ένα να πίνει το πρωί. Τα ’λου το μεσημέρι. Μανούλα μ’ έχε γεια. Το τρίτο φαρμακερό όταν σχολνούν μαστόροι. Μανούλα μ’ έχε γεια. Και στην υγειά σας φίλοι μου. |
Χαράματα της Παρασκευής
οι συγγενείς της νύφης και ξεχωριστά οι
συγγενείς του γαμπρού ανταγωνίζονται για το
ποιος θα πάει πρώτος τα κουλίκια στο σπίτι
της νύφης και ξεχωριστά του γαμπρού. Αυτός που τα
πηγαίνει πρώτος χαρακτηρίζεται ως ο πιο
προκομμένος.
Μόλις φτάσει η κάθε οικογένεια με τα κουλίκια στο σπίτι του γαμπρού και αντίστοιχα της νύφης είναι υποχρεωμένος ο γαμπρός και η νύφη να τους κεράσουν.
Όταν τελειώσει το κέρασμα και επιστρέφουν όλοι στα σπίτια τους δυο κοπέλες από κάθε σόι βγαίνουν με ένα δίσκο μικρά κουλικάκια και τα μοιράζουν στη γειτονιά. Τα κουλίκια παλιότερα ήταν γλυκό ψωμί , τώρα είναι ζύμη τσουρεκιού.
Αφού φύγουν
οι συγγενείς και οι αειλιακτσίδες του γαμπρού
από την νύφη παίρνοντας μαζί τους τα σιδροσίνια
με τα 
γαμπριάτικα ρούχα , η
νύφη και οι συγγενείς της κάνουν το κνα. Το
κνα αποτελείται από ζυμάρι και κόκκινη μπογιά το
οποίο ζυμώνουν τρεις πρωτοστέφανες οχι χήρες τραγουδώντας.
Φτιάχνοντας το ζυμάρι στήνουν μέσα τρία κεριά τα οποία ανάβουν και τα έχουν δεμένα με κανγκάλια .Στην αρχή χορεύει το κνα η νύφη, έπειτα παίρνουν τη σειρά της νύφης αγόρια και κορίτσια.
Συγκεκριμένα μετά την νύφη το κνα το χορεύει κοπέλα και αυτός που τυχόν την αγαπούσε έδινε λεφτά και χόρευε δίπλα στην κοπέλα , ώσπου να πάει να πάρει το κνα άλλη.
Όταν τελειώσει ο χορός μέσα από το τάσι (κνα) παίρνουν οι κοπέλες ζυμάρι και το δένουν στο μικρό τους δάχτυλο μέχρι το πρωί της Κυριακής και αν αυτό το κόκκινο χρώμα που έπαιρνε το δάχτυλο τους δεν έβγαινε σε 40 μέρες ήταν σημάδι ότι ο καλός τους τις αγαπούσε.
Από το μεσημέρι της Παρασκευής αρχίζουν οι ετοιμασίες για το Σάββατο βράδυ. Όσοι βοηθούν τη νύφη στις ετοιμασίες για το Σάββατο η νύφη τους ετοιμάζει τραπέζι για να τους ευχαριστήσει. Το ίδιο συμβαίνει και στο σπίτι του γαμπρού. Την παραμονή του γάμου ο γαμπρός μαζί με τους φίλους και τον κουμπάρο γλεντούν στο σπίτι του. Το ίδιο κάνει και η νύφη με τους δικούς της συγγενείς. Παράλληλα ετοιμάζονται στο σπίτι του γαμπρού τα σιδροσίνια που είναι τρεις μεγάλοι δίσκοι στολισμένοι.
Στον πρώτο βάζουν το νυφικό στον δεύτερο βάζουν τα ρούχα και στον τρίτο μια σακούλα ρύζι και μια καταστολισμένη με κανγκάλια (κλωστή ασημένια), στον τρίτο δίσκο υπάρχει επίσης ένα ψωμί και μια φραντζόλα και κνα (κόκκινη βαφή). Αυτό σημαίνει ότι από την Κυριακή το πρωί η πεθερά , η οποία μαγειρεύει την κότα, ταΐζει την νύφη μαζί με τις φίλες της.
Το Σάββατο το βράδυ οι αειλιακτσίδες του γαμπρού (αυτοί που τον βοηθάνε) μαζί με την συνοδεία ορχήστρας πηγαίνουν τα νυφικά στη νύφη. Επίσης επιστρέφουν και ότι αντικείμενα είχαν κλέψει οι συγγενείς από το σπίτι της νύφης και του γαμπρού όταν πήγαν τα κουλικα.
Οι γονείς της νύφης τους δέχονται και τους κερνούν.
Στη συνέχεια βάζει η νύφη το πέπλο η τα άνθη από το νυφικό και βγαίνει να καλωσορίσει τους συγγενείς του γαμπρού. Τους τιμάει φιλώντας τους το χέρι και αυτοί με τη σειρά τους της δίνουν το δώρο της που είναι κέρματα (λίρες μεγάλης αξίας) και της εύχονται με τα εξής λόγια:
“η ώρα η καλή , στεριωμένη. Αφού φάνε όλοι οι συγγενείς χορεύουν. Ο πατέρας , η μητέρα του γαμπρού και ο ίδιος μένουν στο σπίτι εκείνο το βράδυ και περιμένουν να στείλει η νύφη τα γαμπριάτικα ρούχα του γαμπρού.
Την Κυριακή πρωί γίνονταν οι ετοιμασίες για το μυστήριο αλλά και για το μεσημεριανό τραπέζι. Και στο σπίτι του γαμπρού και στο σπίτι της νύφης οι στενοί συγγενείς τρώνε μαζί και αρχίζουν να ετοιμάζουν τα φαγητά για το βραδινό γλέντι που θα γίνει μετά τη στέψη.Ο γαμπρός αρκετή ώρα πριν το μυστήριο μαζί με τους φίλους του και όλους τους καλεσμένους στο γάμο πηγαίνουν και παίρνουν τον κουμπάρο συνοδεία οργάνων από το σπίτι του.
Μόλις φτάσουν στο σπίτι του κουμπάρου οι καλεσμένοι δεν φεύγουν αν δεν κεραστούν. Έπειτα ο κουμπάρος δίνει το σύνθημα για να πάνε στη νύφη. Ο καλύτερος φίλος του γαμπρού κρατά ένα μπουκάλι κρασί ή ρετσίνα δεμένο με άσπρο μαντίλι. Φτάνοντας στο σπίτι της νύφης ο γαμπρός με όλους τους συγγενείς και μαζί με τον κουμπάρο μπαίνουν μέσα για να δει ο γαμπρός τη νύφη. Για να γίνει αυτό πρέπει ο γαμπρός να χτυπήσει τρείς φορές την πόρτα και να πληρώσει ακριβά αυτούς που που τη φυλάνε που συνήθως είναι οι καλύτεροί της φίλοι και τα αδέρφια της.
Αφού βεβαιωθούν ότι η νύφη είναι έτοιμη αρχίζουν να φορτώνουν την προίκα στο αμάξι το οποίο θα την πάει στο σπίτι του γαμπρού. Μόλις φορτωθεί η προίκα μένει το σεντούκι που έχει μέσα τα προσωπικά είδη της νύφης και του γαμπρού και τα δώρα που θα κάνει τη Δευτέρα το πρωί η νύφη στην πεθερά της. Για να πάρει το σεντούκι ο γαμπρός το παζαρεύει με τους αηλιακτσίδες. Όταν το πάρει ο γαμπρός το σεντούκι σπάζουν το μπουκάλι που κουβαλά μαζί του ο αηλιακτσής. Έπειτα κάνουν τρεις γύρους γύρω από την προίκα φορτώνουν το σεντούκι και φεύγουν. Η νύφη εκείνη τη στιγμή χαιρετά την οικογένειά και το σόι της μέσα
στο σπίτι φιλώντας το χέρι όλων και παίρνει τα κεράσματα όλων και τις ευχές τους.Βγαίνοντας η νύφη έξω από το σπίτι αγκαζέ με τα αδέρφια ή τα ξαδέρφια της ως την πόρτα του σπιτιού η μητέρα της της ρίχνει με ένα τάσι νερό και την βάζει να πατήσει επάνω. Η ευχή που της λέει είναι : “γερή όπως το σίδερο και η ζωή σου να κυλήσει όπως το νερό. Όταν φεύγει η νύφη απο το σπίτι με τη συνοδεία των οργάνων τραγουδείται το παρακάτω τραγούδι : -Αφήνω γεια στη γειτονια και γειά στα κοριτσάκια . Αφήνω και στη μάνα μου τρία λογιών φαρμάκια το ένα να πείνει το πρωίτο άλλο το μεσημέρικαι το τρίτο το φαρμακερό όταν σχολού μαστόροι .
Ξεκινώντας να φύγει από το σπίτι η νύφη η γιαγιά της της φωνάζει δυνατά να γυρίσει πίσω και να δει τρεις φορές το σπίτι για να της μοιάσουν τα παιδιά που θα κάνει. Στη συνέχεια ο γαμπρός ρίχνει στη νύφη ρύζι, κουφέτα και κέρματα για να είναι σιδερένια και ριζωμένη. Έξω από το σπίτι της νύφης περιμένουν οι παράνυμφοι που την πηγαίνουν στην εκκλησία. Μπροστά βρίσκονται τα όργανα πίσω ο γαμπρός με τον κουμπάρο και πιο πίσω οι παράνυμφοι με τη νύφη και τέλος οι γονείς της νύφης.
Φτάνοντας στην εκκλησία ο γαμπρός κάθεται στο κεφαλόσκαλο. Οι παράνυμφοι με την νύφη ,τους γονείς της και με τα όργανα πηγαίνουν όλοι μαζί και φέρνουν στην εκκλησία τους γονείς και τους συγγενείς του γαμπρού.
Μόλις φτάσουν και οι
γονείς του γαμπρού ο πατέρας παραδίδει τη νύφη
στο γαμπρό. Αφού τελειώσει το μυστήριο περνάνε
πρώτα οι γονείς και τα αδέρφια του γαμπρού για να
τους χαιρετίσουνε και έπειτα οι γονείς της νύφης
και οι υπόλοιποι καλεσμένοι. Λίρες και χρυσαφικά
βάζουν μόνο οι γονείς και οι στενοί συγγενείς.
Παλαιότερα μετά το γάμο πήγαιναν στο σπίτι του γαμπρού μόνο ο κουμπάρος , η νύφη και οι συγγενείς του γαμπρού. Οι συγγενείς της νύφης πήγαιναν χωρίς αυτή στο πατρικό της για να γλεντήσουν. Εκείνη την ημέρα ο κουμπάρος είχε τον πρώτο λόγο σε όλα. Όταν έπινε κρασί έπρεπε να πιει ο γαμπρός μαζί με τη νύφη. Όταν σηκωνόταν έπρεπε να σηκωθούν και αυτοί! Όταν τελείωνε το γλέντι η “προξενήτρα τους πήγαινε στο δωμάτιο τους.
Οι συγγενείς της νύφης μετά το γάμο πηγαίνουν στο πατρικό της νύφης να παρηγορήσουν τον πατέρα.
Το πρωϊ της Δευτέρας σηκώνεται η νύφη και ρίχνει νερό για να πλυθούν όλα τα μέλη της οικογένειας και φυσικά να τους χαρίσει ότι ετοίμασε για αυτούς στην προίκα της.
Την υπόλοιπη μέρα κάποια φίλη της πεθεράς πήγαινε κρυφά μέσα στο σπίτι και έριχνε άχυρο στο σαλόνι και στάχτες στο τραπέζι για να αποδείξει στην πεθερά ότι η νύφη δεν είναι καλή νοικοκυρά. Η νύφη με τη σειρά της πρέπει να συμμαζέψει ότι και αν κάνει η φίλη της πεθεράς για να μην τα δει.
Μετά από όλα αυτά η πεθερά της νύφης στέλνει στον πατέρα της νύφης ένα μπουκάλι ούζο για να τον παρηγορήσει που του πήρε την κόρη. Ο πατέρας της νύφης είχε το δικαίωμα να ζητήσει ότι ήθελε με γρίφους. Αυτό το έκανε για να ταλαιπωρήσει τους αηλιακτσίδες της συμπεθέρας. Δηλαδή αν ζητούσε το κρεβάτι της νύφης έπρεπε η συμπεθέρα να του στείλει ένα γλυκό. Αν ζητούσε τη νύφη στολισμένη έπρεπε να του στείλει μια κότα στολισμένη.
Την άλλη Κυριακή οι κουμπάροι παίρνουν τους νεόνυμφους και πηγαίνουν στην εκκλησία. Μετά την εκκλησία τους κάνουν το τραπέζι και τους δίνουν το δώρο των γάμων τους που συνήθως είναι ένα οικιακό σκεύος.
Σχεδόν όλα αυτά τα εθίματα του γάμου τηρούνται μέχρι και σήμερα. Ορισμένα,όμως ,απ’ αυτά έχουν ξεχασθεί..